Trào ngược dạ dày thực quản (TNDDTQ) là một hội chứng về đường tiêu hóa liên quan tới phần thực quản dưới và cơ vòng, một nhóm cơ nằm giữa thực quản và dạ dày. Hội chứng này gây ra cảm giác đau rát vùng ngực và chứng khó tiêu. Một tỷ lệ lớn dân số gặp phải triệu chứng này. Theo các chuyên gia y tế, chứng trào ngược này có thể cải thiện tới khỏi hoàn toàn thông qua thay đổi cách sống và chế độ dinh dưỡng. Tuy nhiên vẫn có một số lượng không nhỏ cần sử dụng thuốc hoặc tiến hành các can thiệp ngoại khoa.
1. THẾ NÀO LÀ TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN?
Ở một người bình thường, trong quá trình tiêu hóa thức ăn, sau khi nuốt, thức ăn sẽ đi qua một ống dài gọi là thực quản trước khi được tích trữ ở dạ dày. Nối giữa thực quản và dạ dày là một nhóm cơ được gọi là cơ vòng. Cơ này sẽ mở để nước và thức ăn xuống dạ dày, và đóng lại để tránh thức ăn và dịch tiêu hóa đi ngược lên thực quản.
Tuy nhiên vì một lý do nào đó, cơ này suy giảm chức năng dẫn đến quá trình đóng mở bất thường làm cho thức ăn cùng dịch tiêu hóa đi ngược từ dạ dày lên thực quản gây tổn thương niêm mạc thực quản. Thức ăn cùng dịch tiêu hóa đi lên thực quản sau đó lại đi xuống và lặp đi lặp lại chu trình này - Hội chứng này gọi là trào ngược dạ dày thực quản. Tình trạng nặng nhẹ của bệnh phụ thuộc vào mức độ suy giảm chức năng của cơ vòng.
2. BIỂU HIỆN CỦA TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN
- Ợ hơi, ợ nóng, ợ chua
- Ợ hơi lúc đói thường xuyên
- Ợ nóng là cảm giác đau rát từ vùng dưới ngực lan hướng lên cổ.
- Ợ chua thường xảy ra vào buổi sáng thường kèm với ợ nóng. Bệnh nhân thấy chua trong miệng
- Buồn nôn, nôn: Cảm giác này thường xuất hiện sau khi ăn no, ăn ngay sau khi nằm. Người bệnh thường cảm giác khó nuốt, mắc nghẹn thức ăn. Người bệnh cũng dễ nôn hơn khi say tàu xe, sử dụng một số loại thuốc.
- Đau tức ngực: Đây là triệu chứng thường gặp nhất trong trào ngược dạ dạy thực quản. Do axit có trong dịch vị gây kích thích các dây thần kinh, bỏng rát viêm nhiễm nêm mạc thực quản nên bệnh nhân cảm thấy đau thắt ngực, xuyên qua lưng và cánh tay cùng cảm giác bị chèn ép. Cơn đau có thể kéo dài tới 2 giờ, tồi tệ hơn sau khi ăn; bệnh nhân có thể dễ chịu hơn khi đứng. Cảm giảm này dễ gây nhầm lẫn với các bệnh về tim mạch.
- Khó nuốt
- Khi triệu chứng bệnh nặng, tần suất trào ngược nhiều hơn, niêm mạc thực quản bị loét, viêm , phù nề gây cảm giác khó nuốt, nghẹn ứ vùng cổ.
- Miệng đắng, tiết nhiều nước bọt, khản giọng và ho
- Do axit từ dịch dạ dày trào ngược gây tổn thương, kích ứng đường tiêu hóa và hô hấp trên nên gây khản giọng, ho, nước bọt tiết nhiều để trung hòa axit. Dịch thức ăn gây cảm giác đắng miệng. Ngoài ra có thể gây sụt cân, chảy máu đường tiêu hóa
3. NGUYÊN NHÂN TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN
- Thoái hóa cơ vòng thực quản: Các yếu tố nguy cơ có thể gây ra suy cơ vòng thực quản như: rối loạn nhu động thực quản, giản tiết nước bọt, sử dụng thuốc, các đồ uống có cồn, cafein, thuốc lá.
- Thoát vị cơ hoành: Cơ hoàng là cơ chia đôi ngực và bụng. Phần ngực chứ tim, phổi, thực quản; phần bụng chứa dạ dày và các tác khác của cơ thể. Cơ hoành co lại làm tăng sức co thắt của cơ vòng thực quản ngăn cản thức ăn trào ngược. Khi bị thoát vị cơ hoành, 1 phần dạ dày nằm trên cơ hoành, cơ co thắt thực quản không nằm cùng mức với cơ hoành nên dễ gây trào ngược.
- Nguyên nhân tại dạ dày: Ứ đọng thức ăn tại dạ dày do viêm dạ dày, ung thư hay hẹp môn vị làm thức ăn chậm lưu thông xuống ruột tăng áp lực trong dạ dày.
- Căng thẳng: Căng thẳng làm tăng tiết hocmon cortisol. Hocmon này gây tăng tiết dịch vị, tăng trương lực dạ dày. Căng thẳng cũng làm rối loạn nhu động thực quản làm tăng tính nhạy cảm của cơ vòng thực quản nhạy cảm.
- Thói quen ăn uống: Việc ăn uống không lành mạnh như ăn nhiều đồ chua, chiên rán, ăn quá no, ăn đêm,.... đều gây kích ứng và tăng trương lực lên cơ vòng thực quản. Ăn uống không lành mạnh còn đẫn đến béo phì gây tăng áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản
4. TÁC HẠI CỦA TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN
- Viêm loét thực quản: do dịch dạ dày chứa acid và enzym tiêu hóa gây tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm. Chúng dẫn đến các triệu chứng thường gặp như khó nuốt, đau thắt ngực, buồn nôn, nôn
- Hẹp thực quản: Quá trình viêm nhiễm lâu gây ra hiện tượng co rút là hẹp thực quản
- Ung thư thực quản: khi tiếp xúc lâu với dịch dạ dày các tế bào lót thực quản sẽ biến đổi gây ra tiền ung thư rồi ung thư thực quản. Tuy hiếm gặp nhưng đây là biến chứng nguy hiểm.
- Viêm nhiễm đường hô hấp trên: do hiện tượng trào ngược, ợ nên một lượng nhỏ axit có thể có thể lên tới đường hô hấp trên gây ho, viêm họng, viêm mũi.
5. ĐIỀU TRỊ TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN
- Thay đổi lối sống: Thay đổi lối sống là điều kiện tiên quyết trong điều trị các bệnh về dạ dày nói chung vào trào ngược dạ dày thực quản nói chung. Sinh hoạt điều độ khoa học, dinh dưỡng hợp lý, tránh các thức ăn kích thích. Giảm cân nếu béo phì
- Sử dụng thuốc: Các thuốc sử dụng phải có đơn của bác sĩ và tư vấn của chuyên gia y tế. Các thuốc đươc sử dụng gồm thuốc trung hòa axit, thuốc ức chế tiết axit như cimetidin, ranitidin, omeprazol hay lansoprazol.
- Can thiệp ngoại khoa: Khi sử dụng thuốc không hiệu quả, các bác sẽ tư vấn phương pháp phẫu thuật phù hợp.
(Nguồn tham khảo:
https://www.everydayhealth.com/gerd/guide/diet/
https://www.everydayhealth.com/gerd/guide/symptoms/
https://www.webmd.com/heartburn-gerd/guide/diagnose#1)
