1. Dịch tễ
Theo báo cáo của Sở Y tế Hà Nội trong tuần từ ngày 31-8 đến 6-9 đã có thêm 228 trường hợp mắc sốt xuất huyết được ghi nhận trên địa bàn thành phố, trong đó có 1 trường hợp tử vong tại quận Hoàn Kiếm. Còn tại khu vực TP.HCM trong tháng 8/2020, cũng đã ghi nhận 1 trường hợp bệnh nhân nữ 16 tuổi, trú Quận 7 tử vong vì sốt xuất huyết.
Tính từ đầu năm 2020 đến nay, thành phố Hà Nội ghi nhận 1.802 trường hợp mắc sốt xuất huyết, trong đó có 2 trường hợp tử vong và số ca mắc giảm so với cùng kỳ của năm 2019 (cùng kỳ năm 2019 ghi nhận 3.626 trường hợp). Sở Y tế cho biết, các ca mắc tập trung tại một số quận huyện vùng ven như Thường Tín (38 ca), Nam Từ Liêm (35 ca), Thanh Oai (13 ca), Đan Phượng (12 ca).
Tại Việt Nam, bệnh sốt xuất huyết Dengue thường gây thành dịch vào giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 11 hàng năm. Trong đó đỉnh dịch vào khoảng tháng 8, tháng 9. Số lượng bệnh nhân đang tiếp tục tăng do điều kiện thời tiết hiện nay rất thuận lợi cho dịch bệnh này phát triển.
2. Nguyên nhân
Sốt xuất huyết Dengue là bệnh lây truyền do virus Dengue gây nên, xuất hiện ở các quốc gia vùng nhiệt đới. Bệnh lây theo đường máu, trung gian truyền bệnh là muỗi Aedes aegypti.
Bệnh có biểu hiện lâm sàng chủ yếu là sốt cấp diễn, kèm theo xuất huyết ở da hoặc niêm mạc và giảm tiểu cầu ở trong máu.
Bệnh sốt Dengue được Spaniards mô tả lần đầu tiên vào năm 1764. Cho đến nay, hầu hết các nước trên thế giới đều có thể có bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue. Nhiều công trình nghiên cứu về bệnh này đã được tiến hành. Tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề như cơ chế bệnh sinh của bệnh, điều trị những thể bệnh nặng và phòng chống dịch bệnh sốt xuất huyết Dengue vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ.
Virus Dengue thuộc họ Flaviviridae, có 4 type huyết thanh: 1, 2, 3 và 4. Virus Dengue có nhân ARN, có 3 gen protein có cấu trúc protein C (lõi), protein M (màng), protein (vỏ) và 7 protein không cấu trúc. Protein E có chức năng trung hoà và tương tác với các thụ thể.
Các virus Dengue có nhiều kháng nguyên, có kháng nguyên đặc hiệu của type, có những kháng nguyên chung của phân nhóm và nhóm. Cả 4 type huyết thanh virus Dengue có phản ứng chéo nhau. Tuy nhiên kháng thể thu được sau khi nhiễm một type huyết thanh có phản ứng dương tính nhưng không trung hoà hoàn toàn được các type còn lại.
3. Triệu chứng
Theo Hướng dẫn chẩn đoán điều trị sốt xuất huyết Dengue của Bộ Y Tế 2011, bệnh sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng. Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua ba giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục.
- Giai đoạn sốt: với đặc trưng là hiện tượng thân nhiệt tăng cao, chán ăn, buồn nôn, da xung huyết, số lượng bạch cầu và tiểu cầu có giảm.
- Giai đoạn nguy hiểm: thường xảy ra vào ngày 3-7 của bệnh, người bệnh có thể còn hoặc đã giảm sốt, nhưng cơ thể sẽ bị thoát huyết tương và xuất huyết, một số trường hợp nặng có thể suy tạng như viêm gan nặng, viêm não. Số lượng tiểu cầu giảm nhiều <100G/l; các enzyme AST, ALT thường tăng, trường hợp nặng có thể rối loạn đông máu.
- Giai đoạn hồi phục: Ở giai đoạn này, hiện tượng tái hấp thu dần dịch từ mô kẽ vào bên trong lòng mạch. Giai đoạn này kéo dài 48-72 giờ. Người bệnh hết sốt, toàn trạng tốt lên, thèm ăn, huyết động ổn định và tiểu nhiều.
4. Chẩn đoán
* Chẩn đoán mức độ bệnh: Theo Tổ chức Y tế Thế - WHO năm 2009, bệnh sốt xuất huyết được chia làm 3 mức độ:
- Sốt xuất huyết Dengue.
- Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo.
- Sốt xuất huyết Dengue nặng (Shock sốt xuất huyết Dengue).
Tùy vào mức độ bệnh, bệnh nhân sẽ có những biểu hiện lâm sàng khác nhau. Trong đó triệu chứng sốt và xuất huyết là hai triệu chứng rõ nét nhất.
* Chẩn đoán căn nguyên virus Dengue
Có nhiều phương pháp để xét nghiệm, chẩn đoán xác định:
Xét nghiệm huyết thanh
- Xét nghiệm nhanh:
+ Tìm kháng nguyên NS1 trong 5 ngày đầu của bệnh.
+ Tìm kháng thể IgM từ ngày thứ 5 trở đi.
- Xét nghiệm ELISA:
+ Tìm kháng thể IgM: xét nghiệm từ ngày thứ năm của bệnh.
+ Tìm kháng thể IgG: lấy máu 2 lần cách nhau 1 tuần tìm động lực kháng thể (gấp 4 lần).
Xét nghiệm PCR, phân lập virus: Lấy máu trong giai đoạn sốt (thực hiện ở các cơ sở xét nghiệm có điều kiện).
5. Điều trị
Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, các biện pháp điều trị được áp dụng chủ yếu là điều trị triệu chứng, cùng với đó là nâng cao sức đề kháng, thể trạng của bệnh nhân. Tùy từng mức độ của bệnh, mỗi bệnh nhân sẽ có một phác đồ điều trị riêng, phù hợp. Để có thể làm được điều đó, đòi hỏi phải phân được nhóm điều trị cho người mắc.
Hình. Sơ đồ phân nhóm điều trị người sốt xuất huyết Dengue
6. Các biện pháp phòng chống
Thời tiết hiện nay là điều kiện thuận lợi cho dịch bệnh này phát triển, trong khi đó chưa có vắc xin phòng bệnh và dịch bệnh COVID19 vẫn chưa chấm dứt hoàn toàn. Vì thế, để ngăn ngừa tình trạng “dịch chồng dịch”, đòi hỏi mỗi người dân cần có ý thức, biện pháp phòng, chống dịch bệnh sốt xuất huyết.
Biện pháp phòng bệnh chủ yếu là:
- Kiểm soát côn trùng trung gian truyền bệnh như tránh muỗi đốt, diệt bọ gậy (loăng quăng), diệt muỗi trưởng thành
- Vệ sinh môi trường loại bỏ ổ chứa nước đọng
- Phun hóa chất diệt muỗi truyền bệnh
- Đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền để người dân phối hợp thực hiện
- Không chủ quan với dịch bệnh.
Tài liệu tham khảo
1. Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh (1997), Bệnh truyền nhiễm
2. Học viện Quân Y (2008), Bệnh học truyền nhiễm
3. Bộ Y tế (2011), Hướng dẫn chẩn đoán điều trị sốt xuất huyết Dengue
4. Harrison’s - 18th edition (2012), Principles of internal medicine
5. Hunter’s Eighth Edition (2000), Tropical Medicine and Emerging infectious Diseases
6. ThS. Lê Thành Nam (2015), Bài giảng Sốt xuất huyết Dengue, BVQY 103
Người viết bài
SV. Vũ Hoài Hương Giang
SV. Hoàng Quốc Cường
Hiệu đính: TS.DS. Ngô Thiện
=====
|
Để nhận tư vấn về sản phẩm và đặt hàng, vui lòng liên hệ: CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC PHẨM FYKOFA Hotline: 1800 234 555 (Miễn phí) |
