Botulinum tuy là một chất cực độc với hệ thần kinh, song lại có ứng dụng trong điều trị một số bệnh lý, đặc biệt được sử dụng khá rộng rãi trong Thẩm mỹ.

1. Giới thiệu chung

Botulinum được biết đến là một chất có độc tính rất mạnh với hệ thần kinh. Botulinum làm giảm sự dẫn truyền thần kinh - cơ, gây giãn cơ, và có thể dẫn đến liệt cơ. Độc tố này được tìm thấy trong vi khuẩn Clostridium botulinum và là nguyên nhân gây bệnh "ngộ độc thịt"- một căn bệnh nguy hiểm chết người, gắn liền với lịch sử phát hiện ra chất độc này.

Tuy nhiên, hiện ra, Botulinum đang được sử dụng rất tinh tế trong điều trị, đặc biệt trong chuyên khoa Thẩm mỹ, với ứng dụng để xóa bỏ nếp nhăn, hạn chế nếp nhăn mới - kẻ thù của sắc đẹp. Sản phẩm tiêu biểu của độc tố Botulinum là BOTOX^®Cosmetic.

2. Botox - Sự ra đời và phát triển

OnabotulinumtoxinA (độc tố Botulinum type A) đã được tập đoàn dược phẩm Allergan nghiên cứu và tiến hành các thử nghiệm lâm sàng. Năm 1989, OnabotulinumtoxinA được FDA sự chấp thuận để đưa vào điều trị chứng rối loạn vùng cơ mắt (lác mắt, nháy mắt…) với tên thương mại BOTOX^®Cosmetic. Sau đó, Allergan tiếp tục mở rộng các thử nghiệm lâm sàng đánh giá tính an toàn và hiệu quả của OnabotulinumtoxinA đối với các nếp nhăn ở mức độ trung bình đến nặng, ở các vị trí khác nhau.

Năm 2002, FDA đã chính thức phê duyệt OnabotulinumtoxinA như một phương pháp điều trị thẩm mỹ, cho phép xóa các nếp nhăn tạm thời ở người lớn, dưới chế phẩm thương mại BOTOX^®Cosmestic. Đây là phương pháp điều trị đầu tiên thuộc loại này được phê duyệt để sử dụng trong thẩm mỹ. Đến năm 2018,  BOTOX^®Cosmestic vẫn là sản phẩm duy nhất được FDA chấp thuận cho điều trị tạm thời các nếp nhăn, vết chân chim quanh măt, và nếp nhăn vùng trán ở người trưởng thành.

Hình 1. Trước và sau (7 ngày) sử dụng BOTOX

Hiện nay, có nhiều biệt dược khác đang lưu hành trên thị trường như Myobloc (Solstice Neurociences) hay Dysport (Ipsen). Tuy nhiên, BOTOX^® vẫn là lựa chọn đáng tin cậy cho giải pháp làm đẹp.

3. Botox trong thẩm mỹ và điều trị các nếp nhăn.

Phần dưới cùng của cơ mặt (cơ bám da) theo giải phẫu học, có chức năng biểu hiện cảm xúc, tạo cử động cho vùng mặt, thông qua tác động của dây thần kinh VII. Dây thần kinh VII là dây thần kinh ngoại vi, nắm giữ chức năng vận động, cảm giác, vị giác, phản xạ và thực vật.

Liệt dây thần kinh VII hay liệt mặt ngoại biên (Bell's Palsy) khiến cho khuôn mặt mất cân xứng, mắt nhắm không kín, nói khó, lưỡi lệch một bên, méo mồm, miệng lệch lông mi lông mày.

Hình 2. Bệnh nhân bị liệt dây thần kinh số VII

BOTOX^® tác động chủ yếu lên dây thần kinh số VII, thông qua việc ức chế dẫn truyển thần kinh - cơ, ngăn cản sự co cơ. Sau khi tiêm, BOTOX^® làm phẳng các đường ngang và nếp nhăn dọc giữa hai mắt, giúp thư giãn các cơ được tiêm, dẫn đến làm mịn da bên trong. Các nếp nhăn thường mất đi từ ba đến năm ngày sau khi tiêm, với hiệu quả tối đa thường là một tuần. Cơ mặt có thể được tiêm nhiều lần để duy trì vẻ ngoài mịn màng.

Mặc dù việc sử dụng BOTOX^® ở trán gần đây đã được FDA chấp thuận nhưng các bác sĩ có chuyên môn cao vẫn rất thận trọng. Bởi vì mặc dù Botox có thể có hiệu quả trong việc làm phẳng các nếp nhăn, nhưng nó có thể gây giãn cơ quá nhiều, dẫn đến lông mày bị sụp xuống hoặc thậm chí không đều, có thể gây nặng hoặc chảy xệ ở những vùng bị ảnh hưởng. Do đó, liều lượng tiêm  và vị trí tiêm phải hết sức cẩn thận. Tuy nhiên, BOTOX^®cũng sẽ làm hạn chế cử động các cơ trong vài tháng cho đến khi thuốc hết tác dụng, đôi khi, có thể khiến khuôn mặt của bạn trông “đơ” và vô cảm.

4. Một số ứng dụng khác của BOTOX

BOTOX^® còn được sử dụng để tiêm vào vùng cơ ở hàm, khiến các cơ giãn ra và các bó cơ trở nên săn chắc hơn. Nhờ đó chiều ngang của khuôn mặt ở vị trí cạnh hàm sẽ nhỏ lại, khuôn mặt bầu bĩnh sẽ dần trở nên thon gọn, tạo khuôn mặt V-line. Tuy nhiên kết quả thường chỉ kéo dài từ 6 - 8 tháng và phải tiêm nhắc lại.

Hơn nữa, ngoài chỉ định sử dụng để xóa và hạn chế những nếp nhăn, một số chỉ định khác của BOTOX^® cũng được FDA chấp thuận, như điều trị bàng quang hoạt động quá mức, chứng són tiểu, dự phòng đau đầu ở những người mắc chứng đau nửa đầu mãn tính, lác ở bệnh nhân trên 12 tuổi, và một số trường hợp co cứng chi trên và chi dưới…

Tài liệu tham khảo:

TS. BS Lê Hành. "BOTULINUM TOXIN - Sự kết hợp hài hòa giữa kĩ thuật Y khoa và nghệ thuật làm đẹp" Hội phẫu thuật thẩm mỹ Thành phố Hồ Chí Minh.

"Tạo mặt Vline bằng BOTOX là gì? Có nên làm thon gọn mặt bằng BOTOX" DAIMEC - Viện thẩm mỹ công nghệ cao. 2019

"Boxtox FDA Approval History, FDA History" Drugs.com. Know more. Besure.

"The story of BOTOX^®Cosmetic. BOTOX^®Cosmetic History" BOTOX^®Cosmetic        OnabotulinumtoxinA injection.

"Botulinum toxin" Wikipedia. The Free Encyclopedia.

Ana Gotter (2018) "Proper Dosage for BOTOX Treatment on the Forehead, Eyes and Glabella. 5 Important Things to Know About Botox" Healthline.

Người biết bài:

SV. Hoàng Quốc Cường

SV. Vũ Hoài Hương Giang

Hiệu đính: TS. DS. Ngô Thiện.